ترجمه علمی در واقع به نوعی ترجمه تخصصی اشاره دارد که می­توان آن را یکی از چالش برانگیزترین کارها نزد مترجمان برشمرد. در صورت ضرورت ترجمه مقاله علمی برای نشریه، باید از قوانین بسیار سخت‌گیرانه چنین نشریاتی در رابطه با طول، سبک نوشتن و قالب یا فرمت متن آگاه باشید. مقالات علمی را به چه نحوی ترجمه می­کنید؟ در ادامه به شرح تمامی نکات مهم مرتبط با ترجمه مقالات علمی می­پردازیم.

خصوصیات مهم ترجمه علمی

ترجمه علمی، با توجه به نام و نوع آن، به ترجمه متون علمی اشاره دارد که ممکن است در رابطه با موضوعات مختلفی ارائه شوند. از این رو، به دلیل استفاده از زبان بسیار خاص شناخته می­شود که تفسیرهای متعددی را شامل نخواهد شد. همکاری با یک مترجم متخصص برای ترجمه چنین متونی ضرورت داد تا متنی کاملاً عینی ارائه شود.

به عنوان یکی از مشخصات مهم و معرف چنین متونی می­توان عدم بهره ­گیری از زبان مجازی را عنوان نمود که مترجم اساساً یک سری داده‌ها و نتیجه‌گیری‌هایی را بدون تغییر و خدشه وارد کردن به جنبه خلاقانه آنها ترجمه می­کند. از طرفی، در چنین متونی از اصطلاحات فنی زیادی استفاده می­شود و بنابراین، کار حرفه ­ای با توجه به عدم کاربرد کلمات در سایر زمینه ­ها و استفاده محدود آنها در زمینه­ های تخصصی، دشوار و پیچیده ­تر خواهد شد.

بدین ترتیب، آشنایی با اصطلاحات متن و همچنین محتوا برای ارائه ترجمه خوب، ضرورت دارد. بدان معنا که متخصص عهده ­دار ترجمه چنین متونی باید به طور کامل به تحقیق در مورد موضوع بپردازید که البته چنین کاری برای سایر مشاغل ضرورتی ندارد.

اصولاً برای انجام چنین ترجمه ­ای، برخورداری از آگاهی و دانش خاصی در رابطه با موضوع مورد نظر و آگاهی کامل از قوانین انتشار در کشور هدف ضروری شناخته شده ­اند. از آنجایی می­توان به اهمیت موضوع پی برد که ممکن است مقاله در صورت نادیده­ گرفتن آنها و به دلیل عدم انطباق با قوانین مذکور، علیرغم انجام همه کارهای دشوار، مورد توجه مخاطبان چندانی قرار نخواهد گرفت.

نحوه انجام ترجمه خوب یک مقاله علمی

مطابق با موارد فوق ­الذکر، برای نوشتن چنین متونی، درک اصل آن ضرورت دارد. با این اوصاف باز هم در نظر گرفتن عوامل زیر حائز اهمیت است:

تسلط کامل بر هر دو زبان مبدأ و مقصد.

یکی از موارد و مهم ضروری به شمار می­رود. مترجم با توجه به موارد فوق ­الذکر، باید کاملاً متن مورد نظر را درک کند که چنین درک و آگاهی تنها با تسلط کامل بر هر دو زبان قابل حصول خواهند بود. با وجود اهمیت و البته نه چندان ضروری بودن برخورداری از اطلاعات در خصوص موضوع مد نظر، اما باز هم با وجود چنین آگاهی، کار به نحوی مطلوب و آسان­تر پیش خواهد رفت.

تحقیق

برای انجام چنین کارهایی، نیاز به تحقیقات بیشتری برای درک عمیقی در رابطه با متن مورد نظر و نیز، افزایش آگاهی و اطلاعات مورد نیاز برای درک موضوع مقاله به روشی دقیق و مؤثر خواهد بود. همچنین، لازم به ذکر است که انجام تحقیق باید از آنجایی جزء لاینفک و همیشگی محسوب گردد که با انجام چنین کاری، ما از مضمون و محتوای علمی مقاله بهره­مند می‌شویم که پیشبرد چنین کارهای ترجمه­ای را تا حد فزاینده‌ای آسان‌تر می­کند.

اجتناب از بداهه­ پردازی

در مقالات علمی، باید از درج نظرات خود یا سایرین و نتیجه­ گیری با توجه به دیدگاه خود بپرهیزید. حال به بررسی دلیل آن می­پردازیم. یکی آن که ممکن است انجام چنین کاری سبب تغییر قابل توجهی در معنای اصلی متن شود. در مورد ترجمه مقالات علمی با توجه به ویژگی حائز اهمیتشان، یعنی عینی بودن، باید طبق همه قواعدی عمل نمود که در نشریات بیان شده­اند.

سایر توصیه‌­ها

علاوه بر موارد فوق الذکر، عمل به توصیه­ هایی حائز اهمیت است که در ادامه مطرح شده ­اند:

• همواره ترجمه یک اصطلاح را به جای شرح آن، سبب قابل اعتمادتر به نظر آمدن ترجمه خواهد شد.
• از کاربرد ساختارهای پیچیده در حین بیان اعمال اجتناب کنید. همواره استفاده از افعال، به واسطه ممانعت از تغییر نحو جمله کمک شایانی خواهد نمود.
• برای چنین متونی از کاربرد حالات مجهول همیشه خودداری کنید.
• تا حد امکان از تعابیر خودداری نمایید و در کاربردشان زیاده­روی نکنید.
• قواعد املای صحیح انگلیسی در درجه نخست اولویت قرار گیرند.

توجه به مضمون و محتوای اصلی از آنجایی حائز اهمیت خواهد بود که ممکن است در صورت برخورداری از خطا، نیاز به مشورت با نویسنده باشد. بدین ترتیب، بهبود کیفیت متن اصلی تا جایی اثرگذار خواهد بود که سبب حفظ اعتبارتان نزد مخاطبان شما می­شود.

و البته نباید مضمون اصلی را فراموش کنیم. متن نهایی باید بازتولیدی از متن و مضمون اصلی باشد و ترجمه متن اصلی در عین انطباق با فرهنگ هدف صورت گیرد. برخی از مولفه ­های محتوا و مضمون اصلی هم مرتبط با فرهنگ کشور مبدأ خواهند بود و از این رو، انطباق با فرهنگ کشور هدف برای تسهیل درک متن، ضرورت دارد.

ما در سرتاسر مقاله، بر ضرورت بهره­گیری از خدمات یک متخصص واجد شرایط برای چنین کارهای ترجمه ­ای تأکید داشته­ایم. مترجم متخصص در چنین زمینه ­ای به شما به نحوی در تطبیق همه مولفه­ها، همچون نقل‌قول‌ها یا منابع کمک خواهد نمود که متن ترجمه نهایی، تمامی شرایط و الزامات انتشار در کشور مقصد و در نشریه­ای را برآورده سازد که در آن چاپ و منتشر خواهد شد.

بخش­‌های مربوط به بیان نظرات و دیدگاه­‌ها باید به چه طریقی ترجمه شوند؟

ترجمه نقش مهم و لاینفکی را در عرصه روزنامه ­نگاری و نشریات ایفا می­کند. اغلب مواقع، برخی مقالات خبری یا نظریات را در حالی مطالعه می­کنیم که هیچ اطلاعی نداریم که بسیاری از آن­ها از جمله متونی هستند که ترجمه شده ­اند.

با این اوصاف، باز هم شاهد آن هستیم که اکثر ترجمه­‌ها توسط مترجم تأیید و امضا نمی­شوند که البته ممکن است به دلیل اعمال تغییراتی اساسی در متن به ابهاماتی بیانجامد. از این رو، در ادامه مقاله حاضر نحوه صحیح چنین متونی را عنوان خواهیم نمود.

بخش مربوط به بیان نظریه یا دیدگاه باید به چه نحوی ترجمه شود؟

ترجمه یک نظریه کار چندان آسانی نیست، علاوه بر این که مسئولیت سنگین بیان صادقانه چیزی بر عهده مترجم خواهد بود که نویسنده اصلی نوشته است. بدین ترتیب، وظیفه ترجمه چنین متونی اغلب به متخصصانی محول می­شود که دارای تخصص و آگاهی لازم در زمینه مربوطه و فرهنگ کشور مقصد و چشم انداز سیاسی آن کشور باشند. همچنین، باید از درک و آگاهی کافی در خصوص ایده­ ها و نظرات نویسنده برخوردار باشند. با این اوصاف، مترجم در چنین مواردی دارای چه میزان آزادی عمل است؟ عملاً باید پاسخ داد که هیچ آزادی عملی ندارد.

هدف اصلی بیان چنین بخش­هایی همانا افزایش آگاهی در رابطه با موضوع خاصی است بر بیان دقیق سخنان نویسنده توسط مترجم تأکید دارد. پس با این اوصاف، چه مشکلی وجود دارد؟ اغلب اوقات، مترجم به منظور حفظ بیان و دیدگاه اصلی، به لزوم بهره ­گیری از انعطاف­ پذیری در روش‌هایش پی می­برد که در غیر این صورت، ممکن است درک اغلب ایده‌ها میسر نشود و یا در زبان مقصد فاقد معنا باشند.

ترجمه­ ای بهتر است که تا حد امکان به متن اصلی نزدیک­تر باشد

نزدیکی زبان مترجم و زبان کشور مبداً و تسلط هر چه بیشتر وی بر زبان آن کشور سبب خواهد شد تا در نهایت ترجمه ­ای با حداکثر کیفیت ارائه شود. با وجود نزدیکی زبان مترجم و نویسنده اصلی، در این صورت احتمالاً از روش‌های مشابه بیشتری برای درک جهان و بیان نظریات و دیدگاه‌­ها برخوردار خواهند بود.

مترجم در صورت دشوار بودن درک موضوع مورد بحث، دارای آزادی بیشتری برای بیان و تفسیر اصطلاحات دشوارتر می­باشد. البته، چنین کاری باید با دقت صورت گیرد؛ و هرگز نباید در مورد ایده‌­های اصلی نویسنده انجام شود که خواهان بیان و انتقال آن­ها به واسطه متن اصلی بوده است.