شاخص Q یا چارک، رتبه‌بندی مجلات بر اساس تعداد استنادات دریافتی در یک بازه زمانی مشخص است. این شاخص به شما کمک می‌کند تا کیفیت و اعتبار مجلات را در حوزه تخصصی خود ارزیابی کنید. برای محاسبه شاخص Q مجلات و انتشار مقاله در مجلات Scopus، معیارهای SJR و ضریب تاثیر برای Web of Science در نظر گرفته می شود. 

باید خاطرنشان کرد که تنها مجلات شامل دو نمایه مانند Web of Science Core Collection: Science Citation Index Expanded (SCIE) و Social Sciences Citation Index (SSCI) ممکن است دارای ضریب تاثیر یا ایمپکت فکتور باشند.

کیفیت مجلات به صورت سالانه مورد بررسی قرار می‌گیرد و پس از تعیین نتایج citation، یک مجله می‌تواند از یک چارک Q به چارک Q دیگر تغییر وضعیت دهد و وضعیت خود را افزایش یا کاهش دهد.

یک نشریه مقاله ممکن است با توجه به زمینه‌های مختلف علمی خود در چارک‌های مختلف قرار بگیرد. بنابراین، باید از یک فرمول قطعی محاسبه برای یافتن چارک استفاده کرد.

دانشمندان و فرهیختگان غالباً مطالب با ارزش بالای خود را در مجلات در چارک اول Q1 و Q2 منتشر می‌کنند و فعالیت‌های حرفه‌ای خود را طبق قوانین مجلات و با توجه به الزامات نشریه تطبیق می‌دهند.

چگونه شاخص Q مجلات را در Web of Science پیدا کنیم؟

دسترسی به پایگاه داده برای به دست آوردن اطلاعات ضروری است. برای این منظور، ابتدا، عنوان نشریه را در بخش جستجوی پلت فرم Journal Citation Reports وارد کنید و به صفحه آن بروید. دکمه «Get Full Report» را پیدا کنید و به صفحه اطلاعات بیشتر درباره مجله بروید. در آنجا می‌توانید بخش «Rank» را مشاهده کنید که در صفحه بعدی داده‌های مربوط به چارک مجله را بررسی می‌کند. در آنجا می‌توانید اطلاعاتی در مورد پویایی فعالیت مجله به دست آورید.

در اینجا نحوه یافتن شاخص Q مجلات در دو پایگاه داده‌ی Scopus و Web of Science شرح داده شده است:

Scopus:

1. به وب‌سایت Scopus (https://www.scopus.com/) بروید.
2. نام مجله مورد نظر خود را در نوار جستجو وارد کنید.
3. از منوی سمت چپ، روی "Journal Metrics" کلیک کنید.
4. در بخش "CiteScore Metrics"، به دنبال "Q" در ردیف "CiteScore" بگردید.

Web of Science:

1. به وب‌سایت Web of Science (https://www.webofscience.com/) بروید.
2. نام مجله مورد نظر خود را در نوار جستجو وارد کنید.
3. از منوی سمت چپ، روی "Journal Citation Reports" کلیک کنید.
4. در بخش "Journal Rankings"، به دنبال "Q" در ردیف "JCR Quartile" بگردید.

نکات مهم:

• شاخص Q در هر دو پایگاه داده به صورت سالانه و بر اساس تعداد استنادات دریافتی مجله در دو سال قبل از سال جاری محاسبه می‌شود.
• شاخص Q به چهار دسته تقسیم می‌شود: Q1 (بالاترین رتبه)، Q2، Q3 و Q4 (پایین‌ترین رتبه).
• رتبه Q مجله در یک حوزه تخصصی خاص، می‌تواند با رتبه Q آن در کل پایگاه داده متفاوت باشد.
• به خاطر داشته باشید که شاخص Q تنها یکی از معیارهای ارزیابی کیفیت مجلات است و باید در کنار سایر معیارها مانند هیئت تحریریه، فرآیند داوری و موضوعات تحت پوشش مجله، مورد توجه قرار گیرد.

یافتن شاخص Q مجلات در Scimago Journal & Country Rank و Google Scholar

Scimago Journal & Country Rank:

1. به وب‌سایت Scimago Journal & Country Rank (https://www.scimagojr.com/) بروید.
2. نام مجله مورد نظر خود را در نوار جستجو وارد کنید.
3. در صفحه نتایج، روی نام مجله کلیک کنید.
4. در بخش "Indicators"، به دنبال "SJR" بگردید.
5. شاخص SJR معادل شاخص Q در Scimago Journal & Country Rank است.

Google Scholar:

1. به وب‌سایت Google Scholar (https://scholar.google.com/) بروید.
2. نام مجله مورد نظر خود را در نوار جستجو وارد کنید.
3. در صفحه نتایج، روی نام مجله کلیک کنید.
4. در بخش "Metrics"، به دنبال "h5-index" و "h5-median" بگردید.
5. شاخص h5-index معیاری مشابه شاخص Q است که تعداد مقالات با 5 یا بیشتر استناد را در 5 سال گذشته نشان می‌دهد.
6. شاخص h5-median معیاری مشابه شاخص Q است که میانگین تعداد استنادات به مقالات مجله در 5 سال گذشته را نشان می‌دهد.

نکات مهم:

• شاخص Q در Scimago Journal & Country Rank با نام SJR شناخته می‌شود.
• شاخص‌های h5-index و h5-median در Google Scholar معیارهای دقیقی مشابه شاخص Q نیستند، اما می‌توانند به عنوان شاخص‌های جایگزین برای ارزیابی کیفیت مجلات استفاده شوند.
• به خاطر داشته باشید که شاخص Q تنها یکی از معیارهای ارزیابی کیفیت مجلات است و باید در کنار سایر معیارها مانند هیئت تحریریه، فرآیند داوری و موضوعات تحت پوشش مجله، مورد توجه قرار گیرد.

یافتن شاخص Q مجلات در Elsevier و ResearchGate

Elsevier:

1. به وب‌سایت Elsevier (https://www.elsevier.com/) بروید.
2. نام مجله مورد نظر خود را در نوار جستجو وارد کنید.
3. در صفحه نتایج، روی نام مجله کلیک کنید.
4. در بخش "Journal Metrics"، به دنبال "CiteScore" بگردید.
5. شاخص CiteScore معیاری مشابه شاخص Q است که تعداد استنادات دریافتی مجله را در یک بازه زمانی مشخص نشان می‌دهد.

ResearchGate:

1. به وب‌سایت ResearchGate (https://www.researchgate.net/) بروید.
2. نام مجله مورد نظر خود را در نوار جستجو وارد کنید.
3. در صفحه نتایج، روی نام مجله کلیک کنید.
4. در بخش "Metrics"، به دنبال "RG Score" بگردید.
5. شاخص RG Score معیاری مشابه شاخص Q است که تعداد استنادات دریافتی مقالات مجله در ResearchGate را نشان می‌دهد.

نکات مهم:

• شاخص Q در Elsevier با نام CiteScore شناخته می‌شود.
• شاخص RG Score در ResearchGate معیاری دقیقی مشابه شاخص Q نیست، اما می‌تواند به عنوان شاخص جایگزین برای ارزیابی کیفیت مجلات استفاده شود.
• به خاطر داشته باشید که شاخص Q تنها یکی از معیارهای ارزیابی کیفیت مجلات است و باید در کنار سایر معیارها مانند هیئت تحریریه، فرآیند داوری و موضوعات تحت پوشش مجله، مورد توجه قرار گیرد.

یافتن شاخص Q مجلات در Springer Nature و Wiley

Springer Nature:

1. به وب‌سایت Springer Nature (https://www.springer.com/gp) بروید.
2. نام مجله مورد نظر خود را در نوار جستجو وارد کنید.
3. در صفحه نتایج، روی نام مجله کلیک کنید.
4. در بخش "Journal Metrics"، به دنبال "Journal Citation Indicator" (JCI) بگردید.
5. شاخص JCI معیاری مشابه شاخص Q است که تعداد استنادات دریافتی مجله را در یک بازه زمانی مشخص نشان می‌دهد.

Wiley:

1. به وب‌سایت Wiley (https://www.wiley.com/) بروید.
2. نام مجله مورد نظر خود را در نوار جستجو وارد کنید.
3. در صفحه نتایج، روی نام مجله کلیک کنید.
4. در بخش "Journal Metrics"، به دنبال "Impact Factor" بگردید.
5. شاخص Impact Factor معیاری مشابه شاخص Q است که تعداد استنادات دریافتی مجله را در یک بازه زمانی مشخص نشان می‌دهد.

نکات مهم:

• شاخص Q در Springer Nature با نام JCI شناخته می‌شود.
• شاخص Impact Factor در Wiley معیاری دقیقی مشابه شاخص Q نیست، اما می‌تواند به عنوان شاخص جایگزین برای ارزیابی کیفیت مجلات استفاده شود.
• به خاطر داشته باشید که شاخص Q تنها یکی از معیارهای ارزیابی کیفیت مجلات است و باید در کنار سایر معیارها مانند هیئت تحریریه، فرآیند داوری و موضوعات تحت پوشش مجله، مورد توجه قرار گیرد.

یافتن شاخص Q مجلات در Taylor & Francis و Sage

Taylor & Francis:

1. به وب‌سایت Taylor & Francis (https://www.tandfonline.com/) بروید.
2. نام مجله مورد نظر خود را در نوار جستجو وارد کنید.
3. در صفحه نتایج، روی نام مجله کلیک کنید.
4. در بخش "Journal Metrics"، به دنبال "Journal Impact Factor" (JIF) بگردید.
5. شاخص JIF معیاری مشابه شاخص Q است که تعداد استنادات دریافتی مجله را در یک بازه زمانی مشخص نشان می‌دهد.

Sage:

1. به وب‌سایت Sage (https://www.sagepub.com/) بروید.
2. نام مجله مورد نظر خود را در نوار جستجو وارد کنید.
3. در صفحه نتایج، روی نام مجله کلیک کنید.
4. در بخش "Journal Metrics"، به دنبال "SJR" بگردید.
5. شاخص SJR معادل شاخص Q در Scimago Journal & Country Rank است.

نکات مهم:

• شاخص Q در Taylor & Francis با نام JIF شناخته می‌شود.
• شاخص SJR در Sage معیاری مشابه شاخص Q است که تعداد استنادات دریافتی مجله را در یک بازه زمانی مشخص نشان می‌دهد.
• به خاطر داشته باشید که شاخص Q تنها یکی از معیارهای ارزیابی کیفیت مجلات است و باید در کنار سایر معیارها مانند هیئت تحریریه، فرآیند داوری و موضوعات تحت پوشش مجله، مورد توجه قرار گیرد.

یافتن شاخص Q مجلات در Emerald و Oxford University Press

Emerald:

1. به وب‌سایت Emerald (https://www.emerald.com/) بروید.
2. نام مجله مورد نظر خود را در نوار جستجو وارد کنید.
3. در صفحه نتایج، روی نام مجله کلیک کنید.
4. در بخش "Journal Metrics"، به دنبال "CiteScore" بگردید.
5. شاخص CiteScore معیاری مشابه شاخص Q است که تعداد استنادات دریافتی مجله را در یک بازه زمانی مشخص نشان می‌دهد.

Oxford University Press:

1. به وب‌سایت Oxford University Press (https://global.oup.com/) بروید.
2. نام مجله مورد نظر خود را در نوار جستجو وارد کنید.
3. در صفحه نتایج، روی نام مجله کلیک کنید.
4. در بخش "Journal Metrics"، به دنبال "Journal Impact Factor" (JIF) بگردید.
5. شاخص JIF معیاری مشابه شاخص Q است که تعداد استنادات دریافتی مجله را در یک بازه زمانی مشخص نشان می‌دهد.

نکات مهم:

• شاخص Q در Emerald با نام CiteScore شناخته می‌شود.
• شاخص JIF در Oxford University Press معیاری مشابه شاخص Q است که تعداد استنادات دریافتی مجله را در یک بازه زمانی مشخص نشان می‌دهد.
• به خاطر داشته باشید که شاخص Q تنها یکی از معیارهای ارزیابی کیفیت مجلات است و باید در کنار سایر معیارها مانند هیئت تحریریه، فرآیند داوری و موضوعات تحت پوشش مجله، مورد توجه قرار گیرد.

در پست‌های بعدی بیشتر به مسئله شاخص Q می‌پردازیم تا بدانیم این شاخص‌ها چه هستند و چطور دسته‌بندی می‌شوند؟ انتشار مقاله در هر دسته‌بندی چه مزایایی دارد؟

آنچه مسلم است شاخص Q یکی از مواردی است که باید در انتشار مطالب با ارزشمان به آن توجه کنیم.