هنگامی که قصد دارید مقاله فارسی خود را به انگلیسی ترجمه کنید و آن را به یکی از مجلات معتبر بین‌المللی جهت انتشار بفرستید، شاید اولین راهی که به ذهن شما خطور می‌کند استفاده از گوگل ترنسلیت است. گرچه ترجمه ماشینی بسیار سریع است، اما حتی پیشرفته‌ترین ابزارهای ترجمه ماشینی نیز نمی‌توانند با برخی از جنبه‌های مقالات دانشگاهی، مانند نوواژه‌ها و نقل قول‌ها کنار بیایند. اما آیا ترجمه ماشینی مزیتی دارد؟

تشخیص اینکه ماشین‌ها هنگام ترجمه مقالات دانشگاهی با چه چیزی دست و پنجه نرم می‌کنند، می‌تواند به یک محقق کمک کند تا تصمیم بگیرد آیا ترجمه انسانی در برابر ترجمه ماشینی به اندازه کافی خوب است که به سادگی اصل مقاله را برای اهداف خود درک کند، یا اینکه آیا نیاز به استفاده از تخصص یک مترجم انسانی است.

محققان باید تمایز بین ترجمه ماشینی و انسانی که چیزی فراتر از عوامل فنی می‌باشد را درک کنند زیرا بسیار اهمیت دارد. با حذف انسان از فرآیند ترجمه، مشکلات ذاتی بسیاری می‌تواند به وجود بیاید، به‌ویژه در زمینه‌های مسیریابی، نوواژه‌ها، نقل قول‌ها و نمودارها.

ترجمه ماشینی و زمینه تخصصی

برای ارائه هدف در زمینه خاص، باید با کلمات و اصطلاحات تخصصی به خوبی آشنا بود. هر رشته دانشگاهی اصطلاحات مخصوص به خود را دارد و به کلمات خاصی معنایی می‌دهد که در خارج از آن رشته ندارند.

یک مثال عالی از این موضوع مربوط به کلمه قَمَری و قُمری است که اگر در متن تخصصی نجوم خود وجود داشته باشد، مترجم ماشینی در ترجمه‌این کلمه دچار اشتباه می‌شود و کلمه عمومی قُمری را ترجمه می‌کند. یکی از مهارت‌های مهم مترجم که ماشین قادر به انجام آن نیست، انتخاب مناسب‌ترین کلمه از فهرست موجود در فرهنگ لغت است. آنها کلمه صحیح را در متن انتخاب می‌کنند تا ترجمه نامفهوم و بی‌معنی نباشد.

نوواژه‌ها

نوواژه‌ها یا neologism به دلیل ماهیت خود، زاده دانش جدید در تحقیقات هستند و اصطلاحات جدیدی را ایجاد می‌کنند. از آنجا که موتورهای ترجمه حول متون موجود ساخته شده‌اند، کلمات جدید ایجاد شده یا عبارات یا تفسیرهای جدید از کلمات موجود در مجموعه داده‌ها وجود ندارند. برخی از ماشین‌های ترجمه اصلاً چنین کلماتی را ترجمه نمی‌کنند و همان کلمه‌ای را در خروجی ارائه می‌کنند که در ورودی وجود دارد.

به عنوان مثال، کلمه "daydream" از ترکیب اسم "day" و فعل "dream" ایجاد شده است. دو اسم 'couch' و 'potato' با هم ترکیب شدند (coach potato) یک نئولوژیسم به معنای کسی که زیاد تلویزیون تماشا می‌کند و به ندرت ورزش می‌کند ایجاد کردند. در Blending از بخش‌هایی از دو کلمه برای ایجاد یک کلمه جدید استفاده می‌کند.

ترجمه‌این نوع کلمات در ترجمه ماشینی به درستی انجام نمی‌شود. مترجمین متخصص علاوه بر دانستن اینکه از چه اصطلاح فرهنگ لغت استفاده کنند، با اصطلاحات نوظهور در حوزه موضوعی خود نیز آشنا هستند که هنوز مدخل فرهنگ لغت برای آنها ایجاد نشده است.

ترجمه جداول و نمودارها

جداول یا نمودارها در مقالات تحقیقاتی معمولاً به عنوان تصویر درک می‌شوند و متن درون آنها اصلاً ترجمه نمی‌شود. مترجمان انسانی هر کلمه‌ای را که به آنها داده می‌شود، صرف‌نظر از نحوه ارائه آن ترجمه می‌کنند. بنابراین، در ترجمه ماشینی ممکن است به این معنی باشد که بخش کلیدی کار نامفهوم باقی می‌ماند.

آیا استفاده از ترجمه ماشینی ایده خوبی است؟

استفاده از گوگل ترنسلیت یا Google Translate احتمالاً کاربرد آسان و رایگان بودن بسیار وسوسه‌انگیز است. Google Translate بخشی از جعبه‌ابزار گوگل است و یکی از برنامه‌هایی است که گوگل در کنار مپ، یوتیوب، اخبار، درایو و سایر خدمات آشنا ارائه می‌دهد. بسیاری از این اپلیکیشن ها نقش مهمی در زندگی ما دارند. آیا Google Translate نیز باید این کار را انجام دهد؟

مواقعی وجود دارد که یک کلمه در نوک زبان شما وجود دارد، اما شما نمی‌توانید آن را به ذهنتان بیاورید. برای چنین مواردی، Google Translate می‌تواند مفید باشد، زیرا اگر ترجمه مورد نظر شما را تولید کند، بلافاصله آن را به خاطر خواهید آورد. و اگر ترجمه مورد نظر شما ایجاد نشد می‌توانید آن را تشخیص دهید و از آن اجتناب کنید. اغلب اوقات صرف تایپ کلمه می‌تواند ذهن شما را تحریک کند، یک بلوک ذهنی را آزاد کند و به شما امکان می‌دهد کلمه مناسب را پیدا کنید.

در حالی که Google Translate می‌تواند ابزار بسیار مفید و قدرتمندی باشد، محدودیت‌های مهم زیادی دارد. برای مثال، برای ترجمه عبارات و اصطلاحات نمی‌توان به Google Translate (GT) وابسته بود.

عدم توانایی در ترجمه عبارات و اصطلاحات

ترجمه گوگل اغلب عبارات و اصطلاحات را به معنای واقعی کلمه ترجمه می‌کند. برای مثال، برای مثال، وقتی اصطلاح آمریکایی 'let's talk turkey' را تایپ کردم، ترجمه تحت‌اللفظی آن را به زبان فارسی «بیا با بوقلمون صحبت کنیم» دریافت کردم. این جمله در زبان فارسی هیچ معنایی ندارد و مطمئناً به معنای اصطلاح آمریکایی نیست. ترجمه صحیح باید یک اصطلاح متناظر در زبان فارسی باشد. عدم توانایی انجام ترجمه منسجم و دقیق برای اصطلاحات و عبارات، باعث ایجاد خطا در ترجمه ماشینی خواهد شد.

عدم توانایی در ترجمه متون عامیانه

شخصی در صفحه مجازی خود از عبارت عامیانه «کرک و پرت می‌ریزه» استفاده کرد که معنای تعجب زیاد است. اما ترجمه ماشینی به انگلیسی آن را It cracks and falls ترجمه کرده است. بنابراین، برای ترجمه صحیح زبان عامیانه نمی‌توان به Google Translate (یا سایر خدمات ترجمه رایانه‌ای) اعتماد کرد.

عدم توانایی در ترجمه اختصارات و کلمات اختصاری

استفاده از بعضی عبارات مخفف و مشابه در متون آکادمیک باعث ایجاد سردرگمی در مترجم ماشینی می‌شود به طوری که اگر انسان این متن را ترجمه نکند ممکن است این عبارات اختصاری جابجا و غلط ترجمه شوند.

گوگل ترنسلیت به اندازه داده‌ای که در مورد یک زمینه خاص جمع‌آوری کرده عمل می‌کند

همانطور که در بالا دیدیم، GT به طور کلی ترجمه تحت‌اللفظی ارائه می‌دهد. این امر به ویژه زمانی مضر است که بخواهیم متن یا شعری را به نام خودمان ارائه یا ثبت کنیم. هنگام انجام ترجمه دانشگاهی، قطعاً نمی‌توان به ترجمه ماشینی اعتماد کرد. یک مترجم آکادمیک حرفه‌ای از تجربه خود در ترجمه و دانش خود در یک موضوع خاص استفاده می‌کند تا ترجمه‌ای دقیق ارائه دهد.

هنگام کار بر روی یک ترجمه در زمینه پزشکی یا علمی که در آن نتایج ترجمه می‌تواند زندگی را تغییر دهد، نمی‌توانید ترجمه نادرست یا احتمالاً نادرست به مجله‌ای ارائه دهید. تنها راه درست، انجام ترجمه انسانی و کمک گرفتن از یک مترجم متخصص است.

گوگل ترنسلیت یک ابزار عمومی است و برخلاف یک مترجم انسانی حرفه‌ای، نمی‌توان برای ترجمه متون تخصصی عبارات، اصطلاحات، عامیانه، اختصارات یا کلمات اختصاری از آن استفاده نمود. ترجمه‌ای که توسط گوگل ترنسلیت ارائه می‌شود نه تنها غیرتخصصی است بلکه تحت الفظی بوده و امکان تبدیل متن فارسی به متون استاندارد آکادمیک را ندارد. بنابراین باید در استفاده از آن احتیاط زیادی کرد.

قبل از اقدام نهایی خوب فکر کنید!

به طور خلاصه، ترجمه ماشینی می‌تواند به شما کمک کند تا مفهوم کلی یک متن را درک کنید. با این حال، هنگام انجام این کار هم باید مراقب باشید. اینکه محدودیت‌های ترجمه ماشینی تا چه حد بر خواننده ترجمه تأثیر می‌گذارد، بستگی زیادی به موضوع و میزان نمایان شدن مشکلات فوق در مقاله دارد. برای آنکه بتوان به یک متن ترجمه شده اعتماد کرد، همیشه باید مداخله انسانی وجود داشته باشد. به عبارتی یک مترجم متخصص در زمینه مورد نظر در فرایند ترجمه حضور داشته باشد.

مطالعه بیشتر: هوش مصنوعی چیست: خطرات استفاده از آن در کسب و کار شما چه می‌تواند باشد؟